شاخص ها، اندیس ها گسترش اندیسی

پایان نامه مدیریت

اندیس ها گزارشی کمی از کیفیت یک پدیده را ارائه می کنند. به عنوان مثال ضربان قلب و فشار خون، اندیس هایی از سلامت ی می باشند . اندیس ها اعتبار را از پشتوانه تئوریک خود و نیز میزان رابطه آنها با پدیده مورد ارزیابی کسب می کنند. از این جهت ما اندیس های مناسب و نا مناسب را داریم. حتی در برخی موارد با اندیس های با اعتبار متغیر با زمان، جغرافیا و طبقه مواجه هستیم.

پشتوانه تئوریک
اندیس معرفی شده قبل از هر چیزی باید دارای پشتوانه منطقی باشد. از این جهت میزان فروش ماهیانه احتمالا اندیس مناسب برای خوب یت یک مدیر باشد. اما نیازی به شرح ندارد که اندیس تعداد مشتری های از دست رفته در ماه، نه تنها اندیس موفق یت نیست، بلکه معکمک از ضعف مدیر نیز هست.

قدرت طبقه بندی
در نهایت خروجی اندیس، بیان کمی یک پدیده غیر کمی است . از این جهت این اندیس می بایست با مشاهدات کنونی سازگار باشد. این درست نیست که حتی با داشتن پشتوانه تئوریک، اندیسی برای سلامت ی بیان شود که افراد سالمتر را ضعیفتر نشان دهد بر عکـس افراد دارای لاعلاج ترین بیماری ها را ارزشمند بالاتر طبقه بندی نماید . چنین اندیسی حتی اگر پشتوانه تئوریک داشته باشد، به دلیل عدم کارکرد عملی، استفاده چندانی نخواهد داشت. مثلاً چند زمان پیش در بحثی، اندیسی در اقتصاد را می دیدم که ایران و امارات، طبق آن برترین کشورها بودند کشوهای قدرتمند اقتصادی در میانه قرار می گرفتند. حتمـا ً صرف پشتوانه تئوریک این اندیس نبایستی ، به عنوان اندیس افزایش اقتصادی در عرصه عمومی مورد استناد قرار گیرد. به هر حال ی بحث از تورم است، اگر هم می خواهیم اندیسی معرفی کنیم در نهایت باید این را در نظر بگیریم که اندیس نطقه به نقطه ضریب جینی و … چیزی نیست که ننه جان کروبی را راضی نماید .

تغییر با زمان
اندیس ها اعتباری متغیر با دارند. مثلاً مدتی قبل در ایران، صرف انجام کار پژوهشی در دانشگاه برای استاد و انتشار فقط چند متن کافی بود که او در زمره افراد با اندیس پژوهشی بالا طبقه بندی شود. زمان دوره کارشناسی من، تعداد مقالات مد شده بود. اتفاقاً در آن تقریباً این اندیس (تعداد مقالات) تقریباً خوب بود توانایی طبقه بندی مناسبی داشت و می توانست جامعه علمی اساتید را به دو یا چند دسته مفهوم دار پژوهشی تقسیم نماید که اتفاقاً تعداد بسیاری از افراد موجه علمی (آنهایی که اعتبار علمی پژوهشی خود را مستقل از انتشار یا عدم انتشار مطلب کسب کرده بودند)، در طبقه بالای این طبقه بندی قرار می گرفتند. اما با بیشتر شدن تعداد مقالات انتشار شده و بر هم ریختن طبقات سنتی، وضعیت سریع تغییر کرد. بعد بحث آی اس آی (ISI) بیان شد. به مفهوم تنها مقالات دارای اندیس آی اس آی محققان شمرده می شدند. حتی در گاهی موارد وزن کشی عضلات علمی-پژوهشی آنها با جمع کردن ضریب تاثیر (Impact Factor) مجلاتی که متن در آن چاپ شده است صورت می پذیرفت. الان این اندیس هم تقریباً با بیشتر شدن تعداد مجلات علمی دارای اندیس آی اس آی از مد افتاده و اندیس های جدید ی مثل اندیس اچ (H-index) اندیس جی (G-index) اندیس آی۱۰ (i10-Index گوگل ) معرفی شده اند مد روز هستند . امروز دیگر کسی نه فقط تعداد مطلب را که زمانی مد بود، نمی شمارد، بلکه در گاهی موارد بطور عمدی تعداد خیلی ی از مقالات منتشر شده اش را لیست نمی نماید تا از دید ناظر بیرونی به عنوان تولید کننده مقالات علمی بی هدف شناخته نشود. اندیسی که تا دیروز طبقه بالا را معین می کرد، امروز به عنوان ضد ارزش، در مورد طبقه پایین تر پژوهشی عدد بالاتری را نشان می دهد.

فقدان روح
در کنار مزیت بیان خلاصه کیفیت یک پدیده، مراجعه بیش از اندازه به کمیت ها، یک مساله عمده دارد. زیاده روی در استناد به اندیس ها ممکن است روح کیفی یک پدیده را از بین ببرد. معدل دروس مثال خوب ی در این بین است. این اندیس با کیفیت بهتر ی توانایی ارائه گزارش کمی از وضعیت علمی تحصیلی یک دانشجو را دارد. اما لحاظ کردن صرف این اندیس می تواند سبب پرورش دانشجویانی شود که کار زندگی شان به جای تحصیل، مهندسی نمره معدل است. یعنی در عمل به جای اینکه معدل به عنوان سایه علمی دانشجویان در پشت سر آنها، تخمینی از موقعیت علمی او را بدهد؛ به عنوان شکل خودساخته و مهندسی شده، کارکردی جز قلب واقعیت های علمی پیدا نمی نماید . در این بین آنچه باقی می ماند، دانشجو دانشبعضی بدون روح و روحیه علمی است. ما به دلیل چنین مهندسی اندیسی، مثلاً دانشجویانی می بینیم که نمره آزمون زبان تافل (TOEFL) و جی آر ای (GRE) بالایی دارند. ولی در مقابل در خواندن آسان ترین متون علمی مانده اند. چون اندیس نمره زبان به جای اینکه بر آمده از روح ارگانیک مهارت زبانی باشد، جهت دسته معدودی تبدیل به محصول گیاهی پرورش یافته با کود می شود که ظاهر زیبا یی دارد ولی هیچ نشانی از طعم و ویژگی مفید در آن نیست. این نکته را ما در زمینه شرکت ها کسب کارها نیز داریم. داشتن روح برای مجموعه ، چیزی است که شاید لزوماً در کوتاه مدت خود را در کالاها یا فروش و سود آن مجموعه نشان ندهد. از این سوی مجموعه ی مثل اپل، با داشتن ادعای مجموعه ی حائز روح نوآوری، به مجموعه رقیب به چشم مجموعه بدون روح صرفاً پولساز می نگرد. جایی که استیو جابز، با اشاره به استیو بالمر، مدیریت او بر مایکروسافت را مشابه دادن سکان مدیریت یک کمپانی پیشرو فناوری به فروشنده (خرده فروش) می داند. با اصرار بر اینکه این مجموعه می تواند پول بسازد، اما یک کمپانی نیست. بلکه یک بنگاه مالی است (اما این فقط یک نقل قول است و لزوماً نظر من نیست).

چرخه تکاملی
اندیس ها اعتبارشان با موضوع کیفی مرتبط با آنها، چرخه تجامعی را ایجاد می کنند. اندیس ها خوب ها و بد های یک پارامتر کیفی را از جدا می کنند در مقابل تا جایی معتبر هستند که بهتر ها (ی مستقل از آن اندیس) توسط اندیس در دسته خوب ها و برعکس زیبا بدها نیز در دسته بدها تعریف شوند. این چرخه تجامعی روز به روز با تذکر به نیاز ما به بیان کمی، کیفت ها، پیچیده پیچیده تر می شود. به هر حال در فضای پیچیده امروزی فرصت نقد ریز به ریز کیفیت پدیده ها وجود ندارد ما نا گزیر به مراجعه به این کمیت ها هستیم. ارائه اندیس جهت کیفی ترین پدیده موجود یعنی آدم ، بحث روز شرکت های مختلف است. شرکـت هایی امروز ایجاد شده اند که تنها کارشان، ارزیابی کار مجازی افراد در شبکه های اجتماعی و ارائه اندیس جهت آنها است.